مسیر پیش ‌روی اقتصاد دیجیتال در ایران چگونه است؟

مسیر پیش ‌روی اقتصاد دیجیتال در ایران چگونه است؟ اقتصاد دیجیتال در ایران در نقطه‌ای حساس ایستاده است؛ جایی میان فرصت‌های بی‌نظیر و موانع جدی! از یک‌سو، جوانان تحصیل‌کرده، استارتاپ‌های خلاق و زیرساخت‌های دیجیتال می‌توانند موتور محرک توسعه باشند؛ از سوی دیگر، چالش‌هایی همچون فیلترینگ، تحریم‌ها و نبود سرمایه‌گذاری کافی، سرعت این حرکت را کاهش می‌دهند. امروز دیگر پرسش این نیست که آیا اقتصاد ایران باید دیجیتالی شود؛ بلکه سؤال اصلی این است که چگونه می‌توانیم سهم اقتصاد دیجیتال در ایران را افزایش دهیم و آن را به مزیت رقابتی پایدار تبدیل کنیم! در این مسیر، شناخت دقیق فرصت‌ها، تهدیدها و سناریوهای آینده اقتصاد دیجیتال، کلید موفقیت برای هر کسب‌وکار، سرمایه‌گذار و تصمیم‌ساز خواهد بود…

مسیر پیش ‌روی اقتصاد دیجیتال در ایران: فرصت‌ها، موانع و چشم‌اندازهای آینده

انقلاب صنعتی چهارم، مبتنی بر اینترنت اشیا و هوش مصنوعی است و تولید، دانش و فناوری را به سطحی کاملا جدید ارتقا داده است. اقتصاد دیجیتال یکی از دستاوردهای اصلی همین انقلاب و مبتنی بر دانش، داده و پلتفرم‌های دیجیتال بوده است. اقتصاد دیجیتال مقیاس تولید را افزایش می‌دهد و فرصت‌های تازه‌ای را برای اشتغال و نوآوری ایجاد می‌کند. اما قصه اقتصاد دیجیتال در ایران چگونه است؟ ساختار سنتی در تولید، تجارت و اقتصاد ایران ریشه دوانده و جدای از آن، چالش‌هایی نیز در مسیر است. همین مسائل موجب تضعیف زیست‌بوم اقتصاد دیجیتال در ایران شده است. با همه این‌ها، هنوز فرصت‌هایی وجود دارد!

امروز بهبود وضعیت و افزایش سهم اقتصاد دیجیتال در ایران دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت است. در این بین، آگاهی از مسیر پیش روی اقتصاد دیجیتال در ایران و فرصت‌ها و موانع پیش رو، بدون شک چراغ راه است و  مسیر را برای‌ هر ایرانی هموارتر خواهد کرد. در ادامه این مقاله در مورد اقتصاد دیجیتال در ایران، هلدینگ سیتکس، هر آنچه باید در مورد وضعیت کنونی، فرصت‌ها و چالش‌های پیش رو بدانید برایتان خواهد گفت. همچنین اقتصاد دیجیتال ایران را در شرایط خوش‌بینانه، واقع‌بینانه و بحرانی شرح داده‌‌ایم! با هلدینگ سیتکس همراه باشید.

وضعیت کنونی اقتصاد دیجیتال در ایران

توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در بسیاری از کشورها باعث رشد سریع اقتصاد دیجیتال شده است، اما گزارش اقتصاد دیجیتال ایران حکایت از آن دارد که با وجود پیشرفت‌هایی که در زیرساخت‌ها صورت گرفته است، ایران هنوز با اقتصاد دیجیتال پیشرفته فاصله دارد. طبق پژوهش‌های صورت‌گرفته در این حوزه، رتبه جهانی ایران در حوزه اقتصاد دیجیتال پایین‌تر از میانگین جهانی است.

ساختار اقتصاد ایران همچنان وابسته به نفت و منابع طبیعی است و همین موضوع مانعی جدی در مسیر توسعه پایدار است. برای عبور از این محدودیت‌ها، باید ساختار اقتصادی اصلاح، نوآوری پذیرفته و استفاده از فناوری‌های دیجیتال جدی گرفته شود.

در این میان، نقش دولت غیر قابل اغماض است، چرا که با سیاست‌گذاری صحیح می‌تواند زمینه سرمایه‌گذاری در بخش نوآوری و مشارکت عمومی را فراهم کند.

می‌توان گفت که برای بهبود وضعیت اقتصاد دیجیتال در ایران، باید رویکردی چندبعدی شامل ابعاد اجتماعی، فناوری، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی اتخاذ شود. فقط در چنین شرایطی است که می‌توان اقتصاد دیجیتال ایران را به جایگاهی مطلوب رساند و آن را به موتور محرک توسعه پایدار و رقابت‌پذیری جهانی تبدیل کرد.

فرصت‌های اقتصاد دیجیتال در ایران: زیرساخت، استارتاپ‌ها، جوانان تحصیل‌کرده:

برای توسعه اقتصاد دیجیتال در ایران و هر کشور دیگری، چند عنصر  باید دوشادوش یکدیگر قرار بگیرند و درست عمل کنند. همین عناصر، فرصت‌های طلایی و کلید پیشرفت اقتصاد دیجتال هستند. خوشبختانه در ایران نیز فرصت‌هایی وجود دارد. هلدینگ سیتکس در ادامه در مورد کلیدهای طلایی اقتصاد دیجیتال در ایران برایتان می‌گوید:

۱.   زیرساخت قدرتمند اقتصاد دیجیتال

در حال حاضر، میلیون‌ها کاربر در ایران به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی جهانی دسترسی دارند؛ به‌علاوه، پلتفرم‌های ایرانی بسیاری نیز طراحی شده‌اند. همین عوامل در کنار یکدیگر، زیرساخت و زمینه ارزشمندی برای گسترش اقتصاد دیجیتال در ایران است.

۲.   آموزش نیروی انسانی در حوزۀ اقتصاد دیجیتال

نیروی متخصص و جوانان تحصیل‌کرده، از مهم‌ترین سرمایه‌های اقتصاد دیجیتال در ایران هستند. در حال حاضر، زمینۀ آموزش در حوزه‌هایی مثل هوش مصنوعی (Artificial Intelligence)، کلان‌داده‌ها (Big Data)، امنیت سایبری و تجارت الکترونیک، در ایران فراهم است و سالانه دانشجویان بسیاری در این حیطه‌ها آموزش می‌بینند. به‌علاوه، موسسه‌های بسیاری در این حوزه فعالیت می‌کنند تا جوانان متخصص را برای ورود به بازار کار آماده سازند.

۳.   استارتاپ‌ها و شرکت‌های خلاق در حوزه اقتصاد دیجیتال

استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و کسب و کارهای خلاق، بازوهای توسعه اقتصاد دیجیتال در ایران هستند. در حال حاضر، وام‌هایی با نرخ پایین بهره به آن‌ها اعطا می‌شود تا بتوانند رشدی پایدار داشته باشند و وارد عرصه بین‌المللی بشوند.

همین اقدامات می‌توانند ضامن پیشرفت اقتصاد دیجیتال در ایران باشند و اگر جدی گرفته شوند، وضعیت بازار کار بهبود پیدا می‌کند و به تبع آن، سطح رفاه اجتماعی نیز افزایش خواهد یافت.

موانع پیش روی اقتصاد دیجیتال در ایران: قوانین، فرهنگ، سرمایه:

اما می‌رسیم به چالش‌های پیش روی اقتصاد دیجیتال در ایران! در ادامه، برخی از مهم‌ترین چالش‌ها را بر شمرده‌ایم:

۱.   فیلترینگ در اقتصاد دیجیتال

فیلترینگ عنصری مخرب برای اقتصاد دیجیتال است. در حال حاضر، فیلترینگ‌های سنگین، سد راه رشد کسب و کارهای اینترنتی و طبیعتا اقتصاد دیجیتال شده است. با برطرف شدن آن، فرصت‌های بسیاری برای پیشرفت اقتصاد دیجیتال در ایران فراهم خواهد شد.

۲.   ناپایداری اینترنت در اقتصاد دیجیتال

اینترنت ناپایدار یکی دیگر از موانع پیش روی اقتصاد دیجیتال در ایران است. همین عامل باعث می‌شود بسیاری از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، ایران را برای سرمایه‌گذاری انتخاب نکنند! حذف ایران از گزینه‌های سرمایه‌گذاری، اقتصاد دیجیتال در ایران را متحمل ضررهای سنگینی کرده است.

۳.   تحریم‌ها در اقتصاد دیجیتال

زیست‌بوم اقتصاد دیجیتال در ایران همواره با تحریم‌ها دست‌وپنجه نرم کرده است، چرا که تحریم باعث دشواری ورود به بازارهای جهانی، استفاده از خدمات بین‌المللی، عدم سرمایه‌گذاری در ایران و محدودیت در تهیه و تامین تجهیزات پیشرفته می‌شود.

۴.   عدم وجود سرمایه‌گذاری کافی در حوزه اقتصاد دیجیتال

برای پیشرفت اقتصاد دیجیتال در ایران، باید سرمایه‌گذاری‌های کافی در حیطه‌های مرتبط با فناوری‌های نوین، مثل هوش مصنوعی و بلاکچین صورت بگیرد؛ اما در حال حاضر، میزان این سرمایه‌گذاری‌ها کافی نیست!

۵.   نبود اعتماد در میان مردم

نبود خدمات باکیفیت و پایدار آنلاین باعث شده است که مردم ایران اعتماد کامل و کافی را به کسب و کارهای آنلاین نداشته باشند و خرید آنلاین، خدمات و محصولات، اولویت‌شان نباشد. برای رونق اقتصاد دیجیتال در ایران باید آن‌قدر اعتماد مردم جلب شود و فرهنگ‌سازی صورت بگیرد که اقتصاد دیجیتال تبدیل به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی‌شان شود.

سناریوهای ممکن برای اقتصاد دیجیتال در ایران: خوش‌بینانه، واقع‌بینانه، بحرانی:

اکنون با شناخت وضعیت اقتصاد دیجیتال در ایران، فرصت‌ها و چالش‌های پیش رو، می‌توانیم سه سناریو برای آینده اقتصاد دیجیتال در ایران در نظر بگیریم: “خوش‌بینانه، واقع‌بینانه و بحرانی!”

در نگارش این سناریوها؛ موضوع، عوامل کلان و خرد اثرگذار و شاخص‌های اقتصاد دیجیتال را در نظر گرفته‌ایم. در ادامه، از سه سناریو در مورد اقتصاد دیجیتال در ایران برایتان گفته‌ایم.

۱. سناریو خوش‌بینانه در مورد اقتصاد دیجیتال در ایران

تحول دیجیتال صورت گرفته، دسترسی مردم به اینترنت پایدار و بدون فیلترینگ فراهم شده، پارک‌های فناوری تاسیس شده‌ و تجارت آنلاین رونق گرفته است. به تبع این عوامل، جوانان تحصیل‌کرده وارد ایران شده‌اند، صندوق‌های سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر به‌وجود آمده‌اند، قوانین شفاف و یکپارچه‌ای برای حمایت از استارتاپ‌ها و کسب و کارهای خلاق تدوین شده‌‌اند و امکان جذب سرمایه از خارج و داخل ایران فراهم آمده است.

نتیجه چنین سناریویی، رونق اقتصاد دیجیتال در ایران و به تبع آن، اشتغال‌زایی، جذب سرمایه‌گذار، بهبود وضعیت اقتصادی، ایجاد فضای رقابتی در بازار و بهبود چشمگیر وضعیت رفاهی مردم است.

۲. سناریو واقع‌بینانه در مورد اقتصاد دیجیتال در ایران

در سناریوی واقع‌بینانه برای اقتصاد دیجیتال در ایران، ترکیبی از فرصت‌ها و تهدیدها وجود دارد. دولت برنامه‌های حمایتی را اجرا می‌کند، قوانینی وضع می‌شود، زیرساخت‌های ارتباطات و فناوری بهبود پیدا می‌کند، وضعیت آموزش بهتر می‌شود و زمینه رشد استارتاپ‌ها فراهم می‌شود.

اما هنوز ریسک‌های خارجی وجود دارد، اعتماد مردم کاملا جلب نشده است، سلطه بازار سنتی برقرار است، سرمایه‌گذاران خارجی وارد بازار ایران نشده‌اند و ضعف شبکه‌سازی وجود دارد.

در این سناریو، هم‌زیستی بازار سنتی و دیجیتال دیده می‌شود، نیاز به فرهنگ‌سازی وجود دارد، استارتاپ‌ها همواره به حمایت دولت نیاز دارند، شکل‌گیری استارتاپ‌های نوپا دشوار است و کاربران با وجود چالش‌ها، کم‌وبیش به سمت خرید اینترنتی و پرداخت دیجیتال گام برمی‌دارند.

۳. سناریو اقتصاد دیجیتال ایران در شرایط بحرانی

و اما سناریوی اقتصاد دیجیتال ایران در شرایط بحرانی! امکان آسیب از داخل و خارج ایران وجود دارد، نرخ تورم، افزایش و رشد اقتصادی، کاهش یافته است. در این حالت، فقط برخی از کسب‌وکارها و استارتاپ‌ها بقا می‌یابند، خبری از سرمایه‌گذاری خارجی نیست و سرمایه‌گذاران داخلی نیز از زیست‌بوم اقتصاد دیجیتال فاصله می‌گیرند، کاربران با مشکل دسترسی با اینترنت پایدار و فیلترینگ مواجه‌اند، مردم بازارهای سنتی را به کسب و کارهای آنلاین ترجیح می‌دهند و نیروی انسانی تحصیل‌کرده و کارآزموده، “رفتن را به ماندن ترجیح می‌دهند!”

عاقبت این سناریو، کاهش چشمگیر اندازه اقتصاد دیجیتال در ایران، در معرض خطر قرار گرفتن فعالیت‌های اقتصادی، آسیب‌پذیری شرکت‌های کوچک، کاهش ارزش سهام در بخش دیجیتال، چالش جدی در حفظ سرمایه انسانی و توسعه بازار، گرایش مردم به بازارهای سنتی، مهاجرت نیروی متخصص و کارآفرینان، خروج سرمایه، تورم بالا و آینده‌ای مبهم است!

سخن آخر

اقتصاد دیجیتال در ایران در آستانۀ تغییری شگرف است. این تغییر، فرصت‌ها و چالش‌هایی را به‌همراه دارد. با تقویت زیرساخت‌ها، افزایش سرمایه‌گذاری منسجم و کافی، ایجاد امکان رشد استارتاپ‌ها، رفع فیلترینگ، فرهنگ‌سازی و ایجاد اینترنت پایدار در ایران، فرصت رشد و ترقی اقتصاد دیجیتال در ایران فراهم خواهد شد. مسیر پیش رو ساده و شفاف نیست؛ اما مسلما خلاقیت، دانش، استراتژی و نگاهی آینده‌محور می‌تواند زمینه‌ای برای رقم زدن فرصت‌هایی درخشان در زیست‌بوم اقتصاد دیجیتال در ایران باشد! ساده بگوییم، پیروز بازار رقابتی ایران، کسب‌وکاری است که بتواند هرچه سریع‌تر، گام‌هایی اصولی در راستای تحول دیجیتال و ورود به بازار آنلاین و هوشمند بردارد!

در این مقاله از هلدینگ سیتکس، به موضوع مهم و حیاتی مسیر پیش روی اقتصاد دیجیتال در ایران پرداختیم. سیتکس، پیشتاز در اقتصاد دیجیتال نوین با کارنامه‌ای درخشان و قابل روایت در حوزۀ سرمایه‌گذاری، کنار شماست تا بتوانید زیربنای این نوع سرمایه‌گذاری را در سطح کلان و تخصصی بنا بگذارید و بسازید. کافی است با مشاوران کارآزموده ما تماس بگیرید و سبد سرمایه‌گذاری خود را در سطح کلان، هوشمندانه بچینید!

منبع