بازارسازی چیست؟اگر نگاهی به تاریخ تحول بازارهای مالی بیندازید، خواهید دید که این بازارها در طول زمان مسیر شگفتانگیزی از دادوستدهای سنتی و حضوری تا پلتفرمهای الکترونیکی و هوشمند امروزی را طی کردهاند. این دگرگونیها، پویایی، شفافیت و کارایی را به بازارها بخشیدهاند. در این میان، بازارسازی (Market Making) و بازارسازان (Market Makers)، نقشی کلیدی در حفظ جریان نقدینگی و تداوم فرصتهای معاملاتی ایفا کردهاند.
بازارسازان با ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا، ثبات قیمتها و اعتماد سرمایهگذاران را تضمین میکنند و حضور آنها برای عملکرد سالم بازار حیاتی است.
با تداوم نوآوریها در حوزه فینتک و توسعه بازارهای مالی، اهمیت بازارسازی بیش از پیش آشکار میشود. اما پرسش اساسی این است: بازارسازی دقیقاً چیست؟ چگونه عمل میکند؟ و انواع بازارسازها کداماند؟
در این مطلب از هلدینگ سیتکس، سرمایهای که مشاوره میدهد، هرآنچه باید درباره مفهوم بازارسازی، فرایند آن و نقش بازارسازان در پایداری و عمقبخشی به بازارهای مالی بدانید را برایتان گفتهایم. همراه ما باشید!
بازارسازی چیست و بازارساز کیست؟
پیش از هر چیز، ابتدا به سراغ تعریف بازارسازی میرویم! بازارسازی (Market Making) فرآیندی برای حفظ نقدینگی در بازارهای مالی است. بازارسازی فرایندی است که طی آن، با ثبت همزمان سفارشهای خریدوفروش، جریان معاملات در بازار حفظ و از نوسانات شدید قیمت جلوگیری میشود.
در هر بازاری وقتی تقاضا بیشتر از عرضه باشد، معضل ناپایداری قیمت رخ میدهد و برای جلوگیری از چنین معضلی، طبقه خاصی از فعالان بازار وجود دارند که به آنها، بازارساز (Market Maker) گفته میشود که با فعالیتهایشان، از قیمت داراییهای مالی حمایت و از نوسانات شدید (high volatility) جلوگیری میکنند.
این فرآیند برای حفظ بازاری فعال و پایدار، بسیار حیاتی است و طبیعتا بازارسازان نقشی حیاتی در بازارهای مالی ایفا میکنند؛ آنها نقدینگی را افزایش میدهند، اسپرد خرید و فروش (bid-ask spread) را کاهش میدهند و به بهبود کارایی بازار کمک میکنند که درنهایت، به ثبات کلی بازار منتهی میشود. بازارسازان بهطور فعال در خرید و فروش مشارکت دارند و بهطور مستمر، قیمتها را اعلام میکنند تا بازار بهصورت روان و منظم عمل کند و مدیریت ریسک برقرار باشد!
انواع بازارسازان و ویژگی های آن ها
در عصر حاضر، معاملات در بازارهای متنوع مالی به سطح جدیدی رسیده است و بسیار سریعتر و راحتتر انجام میشود. هر روز تعداد معاملهگران در بازارهای مختلف بیشتر میشود و تنوع داراییها نیز بیشتر شده است. برای تامین جریان نقدینگی در هر بازار مشخص، انواع مختلفی از بازارسازان وجود دارند که ثبات هر بازار را تضمین میکنند. در ادامه از انواع بازارسازان و ویژگیهایشان برایتان گفتهایم.
۱. بازارسازان نهادی
بازارسازان نهادی (Institutional Market Makers) یا به اختصار، IMMها، عمدتا بانکها هستند که با یکدیگر همکاری میکنند تا نقدینگی را در اختیار موسسههای مالی قرار دهند. بازارسازان نهادی با سرمایه عظیمی که در اختیار دارند، نقش بسیار مهمی را در حفظ نقدینگی بازارها ایفا میکند. حضور آنها باعث میشود که هر بازاری تثبیت شود و از سقوط قیمت نیز جلوگیری شود.
۲. کارگزاری ها
کارگزاریها واسطه بین بازارهای مالی و معاملهگران هستند و نقدینگی را به بازارهای مالی یا سایر موسسههای مالی ارائه میدهند و بدین ترتیب، تعادل را بین عرضه و تقاضا برقرار میسازند. کارگزاریها میتوانند نقدینگی را با همکاری بانکهای بزرگ فراهم کنند؛ اما در هر صورت، حجم سرمایهای که در دسترس دارند در مقایسه با حجم سرمایه بازارسازان نهادی، کمتر است.
۳. مراکز معاملاتی
شرکت یا مرکز معاملاتی، واسطهای در بازار فارکس است که امکان معامله را برای معاملهگرانِ فاقد سرمایۀ کافی فراهم میکند. مراکز معاملاتی معمولا سفارشهای مشتریان را در بازار ثبت نمیکنند تا اگر یک مشتری قصد فروش داشت و دیگری قصد خرید، تسویه داخلی (internal clearing) انجام شود.
در چنین شرایطی، خریدار و فروشنده اختلاف قیمت خرید و فروش را جبران میکنند. هرچه تعداد مشتریان بیشتر باشد، تراکنشهای بیشتری با یکدیگر همپوشانی پیدا میکنند. بدین ترتیب، از تغییرات نامطلوب قیمت جلوگیری میکنند، هزینهها را کاهش و سود را افزایش میدهند.
۴. صندوق های سرمایه گذاری
صندوق سرمایهگذاری، سرمایه سرمایهگذاران یا سپردهگذاران را مدیریت میکند. صندوق سرمایهگذاری، پول سرمایهگذاران را در یک صندوق مشترک، ترکیب و آنها را مدیریت میکند تا بازده سرمایهگذاری از نرخ تورم یا بازده احتمالی سپرده، بیشتر شود. این صندوقها معمولا سرمایه قابل توجهی را در اختیار دارند و میتوانند در بازارهای مالی مشارکت کنند و با تامین حجم لازم نقدینگی، به ثبات بازار کمک کنند.
۵. سرمایه گذاران خصوصی
سرمایهگذاران خصوصی بزرگ، به نهنگها معروف هستند. بسیاری از آنان مقدار قابل توجهی نقدینگی را در اختیار دارند؛ به همین دلیل، میتوانند در بازارهای مالی، آزادانه معامله و سود قابل توجهی را کسب کنند. چنین سرمایهگذارانی اغلب مثل بازارساز عمل میکنند و سرمایه خود را بهعنوان وثیقه برای تامین نقدینگی بازار ارائه میدهند. همچنین از اختلاف بین قیمت خرید و فروش نیز سود میبرند. این سرمایهگذاران گاهی به سود قابل توجهی میرسند.
چرا بازارسازی مهم است؟
اهمیت بازارسازی بر هیچکس پوشیده نیست و بازارسازان، بخش جداییناپذیر بازارهای مالی هستند؛ زیرا با فراهم کردن نقدینگی، زیربنای ثبات و تداوم بازار را فراهم میآورند. اما اهمیت بازارسازی به همین مورد محدود نمیشود! در ادامه از ضرورت و اهمیت بازارسازی بیشتر برایتان گفتهایم.
۱. حفظ تعادل میان عرضه و تقاضا
وقتی میان عرضه و تقاضا در بازارهای مالی تعادل برقرار باشد، نقدینگی تامین میشود و همیشه خریدار و فروشنده برای معاملۀ داراییهای مختلف، وجود خواهد داشت.
۲. حفظ ثبات قیمت
حضور بازارسازان، امکان حفظ ثبات نسبی داراییهای مالی و جلوگیری از تغییرات ناگهانی ارزش آنها را فراهم میکند. بدین ترتیب، هر معاملهگر در هر زمان، میتواند خریدار یا فروشندهای را پیدا کند و بهعلاوه، قیمت معامله نیز همیشه نزدیک به معامله قبلی است.
۳. حفظ حجم معاملات
بازارسازان با فراهم کردن نقدینگی و حقظ ثبات قیمت، باعث میشوند که امکان توقف معاملات به دلیل ناتوانی در خرید یا فروش، کمتر شود؛ بدین ترتیب، گردش معاملات (یا حجم معاملات) نیز حفظ میشود. وقتی حجم معاملات بالا باشد، معاملهگران در بازارهای مختلف مالی، تمایل بیشتری برای سرمایهگذاری بالاتر خواهند داشت.
۴. تعیین اسپرد خرید و فروش
قیمت خرید (Bid) بیشترین مبلغی است که یک خریدار حاضر به پرداخت آن است و قیمت فروش (Ask) حداقل مبلغی است که یک فروشنده حاضر به قبول آن است. برای مثال:
قیمت خرید (Bid)
یعنی بیشترین قیمتی که یک خریدار حاضر است برای خرید یک دارایی، مانند سهام یا ارز، بپردازد! به بیان ساده، من میخواهم سهام اپل را بخرم و میگویم که حاضرم هر سهم را ۱۰۰ دلار بخرم؛ پس، Bid من، ۱۰۰دلار است!
قیمت فروش (Ask)
یعنی حداقل قیمتی که یک فروشنده حاضر است برای فروش همان دارایی قبول کند؛ به بیان ساده، فروشنده میگوید که من نهایتا هر سهم را ۱۰۲ دلار میفروشم؛ پسAsk فروشنده، ۱۰۲ است و زیر این قیمت نمیفروشد!
شکاف یا اسپرد خرید و فروش (bid-ask spread)، تفاوت بین این دو قیمت است و حاکی از حاشیه سود است. بازارسازان، شکاف خرید و فروش را براساس عوامل مختلفی، از جمله نوسانات دارایی، حجم معاملات و سطح رقابت در بازار، تعیین میکنند.
۵. مدیریت جریان سفارش ها
بازارسازان جریان سفارش ها ((Order Flow را مدیریت میکنند و هدفشان، برقراری تعادل میان عرضه و تقاضا است. آنان با نظارت مداوم بر جریان سفارشها و تنظیم موجودیها، از نوسانات شدید قیمت جلوگیری و به حفظ شرایط پایدار در بازارهای مالی کمک میکنند. این نقش فعال در مدیریت جریان سفارشها برای ثبات کلی بازار و افزایش اعتماد سرمایهگذاران، بسیار حیاتی است.
آیا بازارسازی در بازار ارزهای دیجیتال مهم است؟
بازارسازی در بازار ارزهای دیجیتال اهمیت شگرفی دارد، چرا که بازار رمزارزها نسبتا جدید است و میزان نقدینگی در آن در مقایسه با میزان نقدینگی در بازارهای فارکس و بورس، کمتر است. در این میان، بازارسازان، که سرمایه زیادی را در اختیار دارند، میتوانند سطح عرضه و تقاضا را تنظیم و از جهش ناگهانی قیمت جلوگیری کنند. جهشهای ناگهانی قیمت ممکن است منجر به سودهای چشمگیر و زیانهای قابل توجهی شوند.
جالب است بدانید که در بازار رمزارزها، اگر مسئله کمبود بازارساز پیش بیاید و نقدینگی لازم برای حفظ ثبات قیمت داراییها وجود نداشته باشد، بازارسازان خودکار (Automated Market Makers – AMMs) وارد عمل میشوند و با استفاده از الگوریتمهای خودکار، نقدینگی پلتفرم را مدیریت میکنند.
ملاحظات قانونی و انطباقی در بازارسازی چیست؟
سازمانهای ناظر بر صنعت مالی، چارچوبهای قانونی و نظارتی را برای رصد کردن عملکرد درست و شفاف در بازار دارند. آنان قوانینی را برای جلوگیری از دستکاری بازار، حفاظت از سرمایه سرمایهگذاران و حفظ یکپارچگی کلی بازار تدوین میکنند. در این بین، بازارسازان باید به الزامات مشخصی پایبند باشند، ازجمله گزارشدهی دورهای، ارائه اطلاعات مالی و حفظ سطح مشخصی از کفایت سرمایه.
در کنار رعایت قوانین، ملاحظات اخلاقی نیز مانند جلوگیری از تضاد منافع و تضمین رفتار منصفانه با همه فعالان بازار، اهمیت دارد. بازارسازان برای فعالیت قانونی و مسئولانه، باید چنین الزاماتی را نیز رعایت کنند.
چگونه برای آینده بازارسازی آماده شویم؟
آینده بازارسازی در گروی پیشرفتهای فناوری و جهانیشدن بازارهای مالی است. بازارسازی تحت تاثیر هوش مصنوعی و یادگیری ماشین قرار دارد که تحلیلهای پیشبینیکننده و مدیریت ریسک را بهبود میبخشند. همچنین بازارها بهصورت جهانی به یکدیگر متصل خواهند شد و همین مسئله، بازارسازان را ملزم میکند تا با محیطهای معاملاتی متنوع سازگار شوند.
سخن آخر
بازارسازی و بازارسازان نقشی حیاتی در حفظ نقدینگی و عملکرد صحیح بازارهای مالی ایفا میکنند. توانایی آنها در تثبیت قیمت و حجم معاملات، حتی در شرایط پرنوسان بازار، اهمیت آنها را در حفظ ثبات و کارایی بازار نشان میدهد. تصور بازار مالی بدون فرآیند بازارسازی، غیرممکن است؛ زیرا بازارسازی، ثبات کل بازار مالی را فراهم میکند و اجازه میدهد از موقعیتهای ناخوشایند که منجر به زیانهای قابل توجه بهدلیل نوسانات شدید قیمت میشوند، جلوگیری شود.
در این مطلب از هلدینگ سیتکس، نکاتی طلایی درخصوص بازارسازی برایتان گفتیم. اگر در فکر سرمایه گذاری نوین و ورود به دنیای اقتصاد دیجیتال هستید اما آگاهی و دانش کافی در خصوص این فضا ندارید؛ فقط کافی است با مشاوران خبره و متخصص ما تماس بگیرید و آینده مالی خود را به درستی ترسیم کنید! کنارتان هستیم!