معاملات آپشن چیست؟ قرارداد اختیار معامله یا معاملات آپشن چیست؟ بازارهای مالی مملو از فرصتهای متنوع برای سرمایهگذاری و کسب سود هستند، اما در کنار این فرصتها، ابزارهایی وجود دارند که به سرمایهگذاران کمک میکنند تا مدیریت بهتری بر ریسک و بازده خود داشته باشند. یکی از این ابزارها، قرارداد اختیار معامله یا معاملات آپشن (Options Trading) است. این معاملات به شما اجازه میدهند تا با یک سرمایه اولیه کمتر، کنترل بیشتری بر داراییهای خود داشته باشید و حتی در شرایط نزولی، از فرصتهای سودآور استفاده کنید.
در دنیای مالی، معاملات آپشن یکی از پیشرفتهترین و جذابترین ابزارهای سرمایهگذاری به حساب میآیند. این ابزار به سرمایهگذاران کمک میکند تا با معامله حق خرید یا تعهد به فروش یک دارایی خاص در زمان مشخص در آینده، استراتژیهای مختلفی برای افزایش یا کاهش سود اتخاذ کنند.
در این مقاله از سیتکس، قصد داریم تا شما را با پاسخ سؤال قرارداد اختیار معامله یا معاملات آپشن چیست؟ و اصطلاحات مربوط به معاملات آپشن، مزایا و معایب آن و چگونگی استفاده از این ابزار در دنیای واقعی آشنا کنیم. اگر به دنبال گسترش استراتژیهای سرمایهگذاری خود یا درک عمیقتر از بازارهای مالی هستید، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید و چنانچه بعد از پایان مقاله، همچنان سؤال یا ابهامی داشتید، لطفاً آن را در بخش کامنتها با ما مطرح کنید.
آشنایی با بازارهای مالی و بورس
برای اینکه مفهوم «قرارداد اختیار معامله» یا «معاملات آپشن» را بهخوبی درک کنید، ابتدا باید با اصول اولیه بازارهای مالی و بورس آشنا شوید. بازار بورس مکانی است که در آن سهام، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار خرید و فروش میشوند. درک مفاهیم پایه این بازار به شما کمک میکند تا تفاوتهای موجود بین خرید و فروش سهام معمولی و خرید و فروش آپشن ها را درک کنید. در ادامه شما با ۳ اصطلاح پایه این بازارها آشنا میشوید.
- سهام: در بازار بورس، سهام به صورت عمومی خرید و فروش میشوند. خرید سهام به این معناست که شما بخشی از مالکیت یک شرکت را در اختیار دارید.
- سرمایهگذاری: هدف از سرمایهگذاری در بورس، کسب سود از طریق خرید و فروش سهام یا اوراق بهادار است.
- عرضه و تقاضا: قیمتها در بازار بورس تحت تأثیر عرضه و تقاضا قرار دارند. بنابراین، هنگامی که تقاضا برای یک سهم افزایش مییابد، قیمت آن به شکل همزمان بالا میرود.
اگر قصد سرمایه گذاری دارید، میتوانید از خدمات مشاوره سرمایه گذاری ارز دیجیتال مجموعه سیتکس استفاده کنید.
تفاوت معاملات آپشن و معاملات نقدی
- معاملات نقدی (Spot Trading): در این نوع معاملات، شما مستقیماً دارایی پایه را خریداری کرده و مالک آن میشوید. علاوه بر این، معاملات نقدی معمولاً بدون محدودیت زمانی انجام میشوند و به قیمت لحظهای بازار وابسته هستند.
- معاملات آپشن (Options Trading): در قرارداد اختیار معامله یا معاملات آپشن، به شما فقط حق خرید یا فروش دارایی را میدهند. بنابراین مالکیت آن لزوماً به شما منتقل نمیشود مگر اینکه آپشن را اعمال کنید. علاوه بر این، معاملات آپشن، تاریخ انقضا دارند و ارزش آنها ممکن است با نزدیک شدن به این تاریخ تغییر کند.
اصطلاحات کلیدی معاملات آپشن
درک اصطلاحات کلیدی قرارداد اختیار معامله به شما کمک میکند تا مفهوم معاملات آپشن را بهخوبی درک کرده و بهدرستی در این بازار فعالیت کنید. برخی از مهمترین اصطلاحات عبارتند از:
- خرید آپشن (Buy Options): خرید قرارداد آپشن به شما حق (نه الزام) خرید یا فروش دارایی پایه را میدهد.
- فروش آپشن (Sell Options): فروشنده آپشن تعهد دارد که در صورت درخواست خریدار، دارایی را از خریدار قرارداد بخرد و یا به خریدار قرارداد بفروشد.
- قیمت اعمال اختیار (Strike Price): قیمت مشخصی است که در آن خریدار قرارداد میتواند دارایی را خریداری کرده یا به فروش برساند.
- تاریخ انقضا (Expiration Date): تاریخ مشخصی است که آپشن منقضی میشود و بعد از آن دیگر قابل استفاده نخواهد بود.
- قیمت آپشن (Premium): هنگامی که شما یک آپشن خریداری میکنید، هزینهای با نام پرمیوم (Premium) را به فروشنده پرداخت میکنید. این مبلغ هزینهای است که شما برای خرید «حق خرید یا حق فروش» دارایی پرداخت میکنید.
- قرارداد در سود (In the Money): زمانی که یک آپشن دارای ارزش ذاتی است؛ به آن ITM گفته میشود. به عنوان مثال، در یک Call Option، وقتی قیمت بازار بالاتر از قیمت استرایک است.
- قرارداد در ضرر (Out of the Money): زمانی که یک آپشن ارزش ذاتی ندارد؛ به آن OTM گفته میشود. به عنوان مثال، در یک Call Option، وقتی قیمت بازار پایینتر از قیمت استرایک باشد.
- قرارداد آپشن خنثی (At the Money): ATM به حالتی گفته میشود که قیمت استرایک و قیمت فعلی بازار تقریباً با هم سربهسر باشند.
معاملات آپشن (Option trading) چیست؟
سرمایهگذاران از قرارداد اختیار معامله یا معاملات آپشن به عنوان یک استراتژی مهم نام میبرند. در این استراتژی، معاملهگران جهت حرکت قیمت یک دارایی را در آینده پیشبینی میکنند. این دارایی میتواند از نوع سهام، اوراق قرضه، ارزهای دیجیتال و… باشد. توجه داشته باشید که در این معاملات، خریدار حق خرید یا فروش و فروشنده تعهد به خرید یا فروش دارایی را برعهده میگیرد.
بهطورکلی یک معامله آپشن میتواند به دو شکل خرید آپشن (Buy Option) یا فروش آپشن (Sell Option) انجام شود و هر کدام از این دو میتوانند در دو حالت مختلف وجود داشته باشند.
۱. خرید آپشن (Buy Option)
در قرارداد اختیار معامله یا معاملات آپشن، خرید آپشن توسط خریدار (Option Buyer) انجام میشود. خریدار میتواند اقدام به خرید کال آپشن (Buy Call Option) یا خرید پوت آپشن (Buy Put Option) کند اما منظور از خرید کال آپشن و پوت آپشن چیست؟
*خرید کال آپشن (Buy Call Option):
خریدار کال آپشن انتظار دارد که قیمت دارایی از قیمت استرایک (Strike Price) بالاتر برود. بنابراین، در سررسید قرارداد ۲ حالت اتفاق میافتد:
در حالت اول، طبق انتظار خریدار، قیمت دارایی از قیمت استرایک بالاتر میرود. در نتیجه خریدار کال آپشن (Call Option Buyer)، آپشن رو اعمال کرده و فروشنده کال آپشن (Call Option Seller) متعهد به فروش دارایی به قیمت استرایک به خریدار میشود. در این حالت، فروشنده، پرمیوم پرداختی در ابتدا معامله را میگیرد و معادل سود خریدار ضرر میکند.
در حالت دوم، قیمت برخلاف انتظار خریدار، از قیمت استرایک پایینتر میآید. در نتیجه خریدار، آپشن را اعمال نمیکند و فروشنده از این معامله، سودی معادل پرمیوم میگیرد.
*خرید پوت آپشن (Buy Put Option):
خریدار پوت آپشن انتظار دارد که قیمت دارایی از قیمت استرایک پایینتر بیاد. بنابراین، در سررسید قرارداد ۲ حالت اتفاق میافتد:
در حالت اول، طبق انتظار خریدار قیمت پایین میآید. در این شرایط خریدار پوت آپشن (Put Option Buyer)، آپشن رو اعمال کرده و فروشنده پوت آپشن (Put Option Seller) متعهد به خرید دارایی به قیمت استرایک از خریدار میشود. در این حالت، فروشنده، پرمیوم پرداختی در ابتدا معامله را میگیرد و معادل سود خریدار ضرر میکند.
در حالت دوم، قیمت برخلاف انتظار خریدار، از قیمت استرایک بالاتر میرود. در این شرایط، خریدار، آپشن را اعمال نمیکند و فروشنده از این معامله، سودی معادل پرمیوم میگیرد.
۲. فروش آپشن (Sell Option)
در قرارداد اختیار معامله یا معاملات آپشن، فروش آپشن توسط فروشنده (Option Seller) انجام میشود. فروشنده میتواند اقدام به فروش کال آپشن (Sell Call Option) یا فروش پوت آپشن (Sell Put Option) کند. توجه داشته باشید برای اینکه بتوانید طرف فروشنده قرار بگیرید، باید وثیقه (Collateral) داشته باشید. نکته مهم این است که هر قرارداد آپشن معادل یک بیتکوین است و فروشنده باید برای فروش قرارداد آپشن وثیقه بگذارد. برخی از صرافیها وثیقه را فقط به تتر و برخی دیگر معادل خود دارایی (مثل بیتکوین) قبول میکنند اما منظور از فروش کال آپشن و پوت آپشن چیست؟
*فروش کال آپشن (Sell Call Option):
فروشنده کال آپشن انتظار دارد که قیمت از قیمت استرایک پایینتر بیاد. بنابراین، در سررسید قرارداد ۲ حالت اتفاق میافتد.
در حالت اول، طبق انتظار فروشنده، قیمت پایین میآید. در نتیجه خریدار، آپشن را اعمال نمیکند و فروشنده از این معامله، سودی معادل پرمیوم میگیرد.
در حالت دوم، قیمت برخلاف انتظار فروشنده، از قیمت استرایک بالاتر میرود. در این شرایط، خریدار کال آپشن (Call Option Buyer)، آپشن رو اعمال کرده و فروشنده کال آپشن (Call Option Seller) متعهد به فروش دارایی به قیمت استرایک به خریدار میشود. در این حالت، فروشنده، پرمیوم پرداختی در ابتدا معامله را برمیدارد و معادل سود خریدار ضرر میکند.
*فروش پوت آپشن (Sell Put Option):
فروشنده پوت آپشن انتظار دارد که قیمت دارایی از قیمت استرایک بالاتر برود. بنابراین، در سررسید قرارداد ۲ حالت اتفاق میافتد.
در حالت اول، طبق انتظار فروشنده، قیمت از قیمت استرایک بالاتر میرود. در نتیجه خریدار، آپشن را اعمال نمیکند و فروشنده از این معامله، سودی معادل پرمیوم میگیرد.
در حالت دوم، قیمت برخلاف انتظار فروشنده، از قیمت استرایک پایینتر میآید. در این شرایط، خریدار قرارداد پوت آپشن (Put Option Buyer)، آپشن رو اعمال کرده و فروشنده کال آپشن (Put Option Seller) ملزم به خرید دارایی به قیمت استرایک از خریدار میشود. در این حالت، فروشنده، پرمیوم پرداختی در ابتدا معامله را برمیدارد و معادل سود خریدار ضرر میکند.
اعمال آپشن (Option Exercise) چیست؟
منظور از اعمال معاملات آپشن (Option Trading)، فرآیند استفاده از حق خرید یا فروش دارایی پایه (مثل سهام یا ارز) مطابق با شرایط قرارداد آپشن است. وقتی که یک سرمایهگذار حق خود را برای خرید (در Call Option) یا فروش (در Put Option) دارایی استفاده میکند، به این عمل، اعمال قرارداد آپشن یا Option Exercise گفته میشود.
در معاملات آپشن Assignment چیست؟
فرآیند Assignment است که در آن فروشنده آپشن چه از نوع فروشنده کال آپشن چه از نوع فروشنده پوت آپشن موظف به انجام معامله، طبق شرایط قرارداد آپشن است. این فرآیند زمانی رخ میدهد که خریدار آپشن تصمیم بگیرد که آپشن خود را اعمال کند. بنابراین، فروشنده باید طبق تعهد خود دارایی را به خریدار بفروشد و یا از خریدار بخرد.
بنابراین، بهطورکلی میتوان گفت که آپشن زمانی اجرا میشود که خریدار آپشن تصمیم بگیرد از حق خود استفاده کند اما منظور از Assignment اجرای شروط قرارداد در صورت اعمال آپشن، توسط فروشنده است.
فاکتورهای تأثیرگذار بر قیمت آپشن
قیمت آپشن (Premium) به موارد زیر وابسته است:
- قیمت فعلی دارایی پایه: قیمت دارایی پایه و فاصله آن تا قیمت اعمال (Strike Price) تأثیر زیادی بر قیمت قرارداد آپشن دارد.
- زمان باقیمانده تا انقضا: هرچه مدت زمان بیشتری تا تاریخ انقضا قرارداد باقیمانده باشد، احتمال تغییر قیمت دارایی پایه بیشتر است و قیمت آپشن بالاتر خواهد بود.
- نوسانات بازار: هرچه نوسانات بیشتر باشد، احتمال سودآوری آپشن افزایش مییابد و قیمت آن بالاتر خواهد بود.
نحوه خرید و فروش معاملات آپشن
تا اینجا یاد گرفتیم که در هر دو سمت معامله (کال و پوت) هم خریدار و هم فروشنده وجود دارد. این بدان معناست که از یک سو خریدار کال و فروشنده کال و در سمت دیگر، خریدار پوت و فروشنده پوت با یکدیگر معامله میکنند. توجه داشته باشید که هنگامی که شما یک آپشن چه از نوع Call و چه از نوع Put خریداری میکنید، باید هزینهای با نام پرمیوم (Premium) را به فروشنده پرداخت کنید. این مبلغ هزینهای است که شما برای خرید «حق خرید یا حق فروش» یک دارایی پرداخت میکنید.
اگر تا این بخش از مقاله، مفهوم معاملات آپشن یا قرارداد اختیار معامله را به خوبی درک نکردید، اصلاً نگران نشوید چون در ادامه، تمامی مطالب به سادهترین شکل ممکن برای شما توضیح داده میشود.
اختیار خرید یا کال آپشن (Call Option) چیست؟
اختیار خرید یا کال آپشن (Call Option) به شما این حق را میدهد که یک دارایی (مثلاً سهام) را در یک تاریخ مشخص (تاریخ انقضا) و به یک قیمت معین (قیمت اعمال اختیار یا Strike price) خریداری کرده (خرید کال آپشن) و یا تعهد به فروش آن داشته باشید (فروش کال آپشن). توجه داشته باشید که خریدار کال آپشن، حق خرید دارایی را در قیمت استرایک دارد اما هیچ الزامی به خرید آن دارایی ندارد.
در این نوع معاملات آپشن، خریدار کال آپشن، انتظار افزایش قیمت دارایی در آینده را دارد اما فروشنده کال آپشن انتظار کاهش قیمت دارایی در آینده را دارد.
فرض کنید شما خریدار کال آپشن (Call Option) به قیمت اعمال اختیار ۱۰۰ دلار هستید. این به این معناست که شما میتوانید در تاریخ انقضا آپشن، سهام را به قیمت ۱۰۰ دلار خریداری کنید. بنابراین، در تاریخ سررسید، یکی از دو حالت زیر اتفاق میافتد:
- اگر قیمت سهام افزایش پیدا کند و مثلاً به قیمت ۱۲۰ دلار برسد، شما میتوانید با پرداخت پرمیوم، سهام را به قیمت ۱۰۰ دلار از فروشنده کال آپشن خریداری کرده و آن را در بازار به قیمت ۱۲۰ دلار بفروشید. بنابراین، شما میتوانید سهام را ۲۰ دلار ارزانتر از قیمت بازار بخرید و از فروش آن سود میبرید.
- اگر در تاریخ سررسید، قیمت بازار، کمتر از قیمت استرایک یا همان ۱۰۰ دلار باشد. شما به عنوان خریدار کال آپشن (Call Option) از اختیار خود استفاده نمیکنید و فقط پرمیوم را از دست میدهید.
قرارداد اختیار فروش یا پوت آپشن (Put Option) چیست؟
قرارداد اختیار فروش یا پوت آپشن (Put Option) به شما این حق را میدهد که یک دارایی (مثلاً سهام) را در یک تاریخ مشخص و به یک قیمت معین (قیمت اعمال اختیار) خریداری کرده و یا تعهد به فروش آن داشته باشید.
در این نوع معاملات پوت آپشن (Put Option)، فردی که در آینده، انتظار کاهش قیمت دارایی را دارد، خریدار پوت آپشن است. توجه داشته باشید که این فرد، قرارداد پوت آپشن (Put Option) را میخرد اما اختیار فروش را به دست میآورد.
از طرف دیگر، فردی که انتظار افزایش قیمت دارایی را دارد، فروشنده پوت آپشن (Put Option) است. اگرچه فروشنده پوت آپشن قرارداد پوت آپشن (Put Option) را میفروشد اما ملزم به خرید دارایی یا سهام از خریدار است.
خریدار پوت آپشن (Put Option Buyer) حق دارد (نه الزام)، دارایی را در تاریخ مشخصشده در قرارداد با قیمت استرایک به فروشنده پوت آپشن (Put Option) بفروشد. در این شرایط، خریدار پوت آپشن، اختیار فروش دارایی را به دست میآورد. این بدان معناست که وقتی قیمت بازار از قیمت استرایک پایینتر آمده، خریدار پوت آپشن، دارایی را با قیمت استرایک به فروشنده میفروشد. در این زمان، قیمت فعلی دارایی بسیار کمتر از قیمت استرایک است اما فروشنده Put Option باید دارایی را با همان قیمت بالا از خریدار قرارداد پوت آپشن (Put Option) بخرد.
خریدار پوت آپشن معمولاً انتظار دارد که قیمت دارایی کاهش یابد. توجه داشته باشید که هرچقدر قیمت فعلی از strike price پایینتر بیاید، خریدار پوت آپشن بیشتر سود میکند چون فروشنده باید طبق قیمت استرایک، دارایی را از خریدار بخرد.
توجه داشته باشید که ضرر خریدار قرارداد آپشن فقط به مقدار پریمیوم (Premium) پرداختی محدود است. بنابراین، اگر قیمت دارایی افزایش یابد و استفاده از آپشن بهصرفه نباشد، خریدار میتواند از اعمال آپشن صرفنظر کرده و ضرر خود را به پرمیوم محدود کند.
طرف دوم پوت آپشن (Put Option)، فروشنده پوت آپشن (Put Option Seller) است. بنابراین، اگر خریدار تصمیم بگیرد آپشن خود را اعمال کند، «فروشنده پوت آپشن» الزام به خرید دارایی به قیمت اعمال اختیار از خریدار پوت آپشن است. علاوه بر این، معمولاً فروشنده پوت آپشن انتظار دارد که قیمت دارایی افزایش یابد، زیرا در این حالت خریدار، آپشن را اعمال نمیکند و فروشنده، پریمیوم را بهعنوان سود دریافت میکند.
توجه داشته باشید که اگر قیمت دارایی به شدت کاهش پیدا کند، فروشنده ممکن است مجبور شود دارایی را به قیمتی بسیار بالاتر از بازار از خریدار بخرد و زیان سنگینی را متحمل شود. توجه داشته باشید که ضرر خریدار همیشه به مقدار پرمیوم محدود است اما میزان ضرر فروشنده، بی نهایت بوده و قابل پیشبینی نیست.
مثال۱: فرض کنید، شما یک فروشنده پوت آپشن در قیمت استرایک ۱۰۰ دلار هستید. در حال حاضر، قیمت سهام مورد معامله از ۱۰۰ دلار (Strike Price) به ۵۰ دلار (Current price) رسیده است. بنابراین، خریدار، آپشن را اعمال کرده و دارایی را به قیمت استرایک ۱۰۰ دلار به شما به عنوان فروشنده قرارداد میفروشد. این اتفاق در حالی رخ میدهد که قیمت فعلی دارایی، ۵۰ دلار است. در نتیجه، شما حدود ۵۰ دلار ضرر میکنید. بنابراین، هرچه قیمت از استرایک کاهش یابد و فاصله قیمت فعلی با استرایک بیشتر باشد، شما بیشتر ضرر میکنید.
مثال ۲: فرض کنید شما یک قرارداد پوت آپشن به قیمت اعمال اختیار ۱۰۰ دلار میخرید. این به این معناست که شما یک «خریدار پوت آپشن» هستید. بنابراین، شما میتوانید در تاریخ انقضا، سهام را به قیمت ۱۰۰ دلار به فروشنده بفروشید. اگر قیمت بازار به ۸۰ دلار برسد، شما به عنوان خریدار پوت آپشن میتوانید سهام را به قیمت ۱۰۰ دلار به فروشنده بفروشید، بنابراین شما از کاهش قیمت بازار سود میکنید. از طرف دیگر، اگر قیمت بازار بالاتر از ۱۰۰ دلار برود، شما آپشن خود را اعمال نمیکنید و فقط هزینه «پرمیوم» را از دست میدهید.
در بازار آپشن ها، هیچکدام از طرفین معامله (خریدار یا فروشنده) به لحاظ قانونی یا عملی اولویت بالاتری نسبت به دیگری ندارد. در این نوع معامله، هر دو طرف، نقش متفاوتی بازی میکنند و حقوق و تعهدات آنها بهطور دقیق در قرارداد آپشن مشخص شده است. در ادامه، تفاوت این دو و نحوه تعامل آنها با یکدیگر توضیح داده میشود.
آیا خریدار آپشن اولویت بالاتری نسبت به فروشنده آپشن دارد؟
«حق اقدام» با خریدار معاملات آپشن است چون او حق انتخاب دارد و میتواند تصمیم بگیرد که آیا از آپشن خود استفاده کند یا خیر. این حق به او اولویت تصمیمگیری میدهد اما از نظر «تعهدات»، فروشنده تنها زمانی موظف به عمل کردن است که خریدار تصمیم به اعمال آپشن بگیرد.
مزایای معاملات آپشن چیست؟
معاملات آپشن مزایا و ریسکهای خاص خود را دارند. این مزایا و معایب به شما کمک میکند تا تصمیمگیریهای بهتری داشته باشید:
ریسک کنترلشده:
معاملات آپشن به معاملهگران اجازه میدهد که با سرمایه کمتر، در بازار شرکت کنند و ریسکهای احتمالی را با استراتژیهای متنوع مدیریت کنند. برای مثال، خریدار یک قرارداد آپشن فقط به اندازه پرمیوم پرداختی به فروشنده، در معرض ریسک قرار میگیرد.
اهرم مالی (Leverage):
معاملات آپشن به معاملهگران کمک میکنند تا با سرمایه کمتر، کنترل داراییهای بزرگتری را به دست بگیرند. این ویژگی، بازده سرمایهگذاری را افزایش میدهد.
انعطافپذیری در استراتژیها:
قرارداد اختیار معامله به دلیل وجود انواع مختلف قراردادها (Call Option و Put Option) و قابلیت ترکیب آنها با یکدیگر، به معاملهگران امکان طراحی استراتژیهای متنوعی مانند هج کردن (Hedging)و کسب درآمد در بازارهای صعودی، نزولی یا حتی بدون روند را میدهد.
کاهش ریسک با هج کردن:
یکی از اصلیترین کاربردهای آپشن، حفاظت از سرمایهگذاریها در برابر نوسانات ناگهانی بازار است. به عنوان مثال، سرمایهگذارانی که سهام دارند، میتوانند با خرید قراردادهای Option Put، دارایی خود را از کاهش قیمت سهام محافظت کنند.
ایجاد درآمد اضافی:
با فروش قراردادهای آپشن، سرمایهگذاران میتوانند از داراییهای خود درآمد اضافی کسب کنند. معمولاً این استراتژی که با نام Covered Call شناخته میشود، در بین سرمایهگذاران بلندمدت محبوبیت زیادی دارد.
امکان سودآوری در شرایط مختلف بازار:
قرارداد اختیار معامله به شما کمک میکند تا در بازارهای نزولی یا حتی در بازارهای با نوسان کم نیز سود کنید.
انعطافپذیری زمانی:
قراردادهای آپشن دارای تاریخ انقضا هستند. این ویژگی به معاملهگران کمک میکند تا در بازههای زمانی کوتاه یا بلند مدت، اقدام به معامله کنند.
دسترسی به انواع داراییها:
قرارداد اختیار معامله یا معاملات آپشن نه تنها برای سهام، بلکه برای کالاها، شاخصها، ارزها و سایر داراییهای مالی نیز قابل اجراست و این موضوع تنوع زیادی به سبد سرمایهگذاری معاملهگر میدهد.
پتانسیل بازده بالا:
با استفاده از استراتژیهای دقیق و مدیریت ریسک، معاملات آپشن میتوانند بازده بسیار بالاتری نسبت به معاملات سنتی داشته باشند.
معایب معاملات آپشن چیست؟
قرارداد اختیار معامله، علاوه بر مزایا با چالشها و معایب قابلتوجهی نیز همراه است. آگاهی از این معایب میتواند به معاملهگران کمک کند تا با دیدی واقعبینانهتر وارد این حوزه شوند و از تصمیمگیریهای نادرست جلوگیری کنند:
پیچیدگی بالا:
قرارداد اختیار معامله یا معاملات آپشن از معاملات سنتی (مانند خرید و فروش سهام) بسیار پیچیدهتر هستند. بنابراین، معاملهگران باید مفاهیم متعددی مانند تاریخ انقضا، ارزش زمانی، ارزش ذاتی و استراتژیهای مختلف را درک کنند.
ریسک از دست رفتن کل سرمایه:
در صورتی که قرارداد اختیار معامله تا تاریخ انقضا بیارزش شود، سرمایهگذار ممکن است کل مبلغی را که برای خرید آن پرداخت کرده است، از دست بدهد. این امر بهویژه در معاملات کوتاهمدت آپشن بیشتر دیده میشود.
نیازمند زمانبندی دقیق:
آپشن ها تاریخ انقضای مشخصی دارند و معاملهگران باید بتوانند حرکت قیمت دارایی پایه را در بازه زمانی محدود پیشبینی کنند. بنابراین، اشتباه در زمانبندی میتواند منجر به زیان شود.
احتمال نوسانات زیاد:
ارزش قراردادهای آپشن بهشدت تحت تأثیر نوسانات قیمت دارایی پایه قرار دارد. این نوسانات میتوانند باعث تغییرات سریع و غیرقابل پیشبینی در قیمت آپشن شوند.
نیازمند دانش و تجربه:
برای موفقیت در معاملات آپشن به دانش عمیق و تجربه نیاز است. افرادی که بدون آگاهی کافی وارد این حوزه میشوند، ممکن است با زیانهای سنگینی مواجه شوند.
عدم نقدشوندگی در بازار:
برخی از قراردادهای آپشن ممکن است به دلیل عدم وجود خریداران یا فروشندگان کافی، نقدشوندگی کمی داشته باشند. این امر میتواند خروج از قرارداد یا مدیریت ریسک را دشوار کند.
اگر خریدار، آپشن خود رو اعمال نکند، چه اتفاقی برای پرمیوم پرداختی خریدار میافتد؟
اگر خریدار تصمیم بگیرد، آپشن خود را اعمال نکند، ضرر خریدار به پریمیوم پرداختی به فروشنده محدود میشود. در این حالت، فروشنده از این مبلغ به عنوان درآمد خود استفاده میکند و ضرر خریدار به مقدار پرمیوم پرداختی محدود میشود. برای درک بهتر این موضوع به به مثال زیر توجه کنید:
- فرض کنید خریدار با پرداخت ۵ دلار پریمیوم، حق خرید یک کال آپشن (Call Option) با قیمت استرایک ۱۰۰ دلار را خریده است.
- در تاریخ انقضا، قیمت دارایی ۹۵ دلار است.
- در این حالت، خریدار تصمیم میگیرد آپشن خود را اعمال نکرده و ضرر خود را به پریمیوم پرداختی محدود کند چون اعمال این آپشن برای او ضرر زیادی به همراه دارد.
- در نتیجه، آپشن منقضی شده و پریمیوم پرداختی توسط خریدار، به فروشنده تعلق میگیرد.
استراتژیهای ابتدایی معاملات آپشن چیست؟
در این بخش شما با استراتژیهای پایه خرید و فروش آپشن ها و روشهای کسب سود و مدیریت ریسک آشنا میشوید.
۱. استراتژیهای خرید آپشن
استراتژی خرید ساده، شامل خرید کال آپشن (Call Option) و خرید پوت آپشن (Put Option) است.
۱-۱خرید کال آپشن (Buying Calls)
این استراتژی برای افرادی مناسب است که انتظار دارند قیمت دارایی پایه افزایش یابد. با خرید یک کال آپشن، شما حق خرید دارایی را با قیمت مشخص (Strike Price) در زمان معین دارید.
از جمله مزایای این نوع خرید، سود بالقوه نامحدود است. این بدان معناست که اگر قیمت دارایی پایه بهطور قابلتوجهی افزایش یابد، سود شما افزایش مییابد. مزیت بعدی این نوع خرید این است که حداکثر زیان شما محدود به هزینه پریمیوم (هزینه خرید آپشن) خواهد بود.
فرض کنید قیمت فعلی سهمی ۵۰ دلار است و شما یک Call Option با قیمت اعمال ۵۵ دلار خریداری میکنید که ۲ دلار هزینه پریمیوم دارد. در ابتدای عقد قرارداد اختیار معامله، خریدار، ۲ دلار به عنوان پریمیوم به فروشنده پرداخت میکند. اگر قیمت سهم به ۶۰ دلار برسد، سود شما معادل ۳ دلار برای هر سهم خواهد بود (۳ = (۲-۵۵-۶۰)) اما اگر قیمت سهم زیر ۵۵ دلار باقی بماند، زیان شما محدود به ۲ دلار پریمیوم خواهد بود.
۲-۱ خرید پوت آپشن (Buying Puts)
این استراتژی زمانی استفاده میشود که انتظار دارید قیمت دارایی پایه کاهش یابد. با خرید یک پوت آپشن (Put Option)، شما حق فروش دارایی را با قیمت مشخص در زمان معین دارید.
از جمله مزایای این نوع خرید میتوان به امکان سود گرفتن در بازار نزولی اشاره کرد. اگر قیمت دارایی پایه کاهش یابد، سود شما افزایش مییابد. مزیت بعدی این نوع استراتژی، ریسک محدود است، چون در صورت عدم اجرای آپشن، زیان شما محدود به پریمیوم پرداخت شده است.
فرض کنید قیمت فعلی یک سهم، ۵۰ دلار است، و شما یک Put Option با قیمت اعمال ۴۵ دلار خریداری میکنید که ۲ دلار هزینه پریمیوم دارد. اگر قیمت سهم به ۴۰ دلار برسد، سود شما معادل ۳ دلار خواهد بود ۳ = (۲-۵۵-۴۵) اما اگر قیمت سهم بالاتر از ۴۵ دلار برود، زیان شما محدود به ۲ دلار پریمیوم خواهد بود.
۲. استراتژیهای فروش آپشن
استراتژی فروش ساده، شامل فروش کال آپشن (Call Option) و فروش پوت آپشن (Put Option) است.
۱-۲ فروش کال آپشن (Selling Calls)
این استراتژی بخشی از استراتژی پیشرفته Covered Call است و در زمانی کاربرد دارد که انتظار کاهش قیمت دارایی پایه را دارید.
فرض کنید سهمی به قیمت ۵۰ دلار دارید و یک Call Option با قیمت اعمال ۵۵ دلار میفروشید و به عنوان فروشنده، ۳ دلار پریمیوم دریافت میکنید. اگر قیمت سهم زیر ۵۵ دلار باقی بماند، آپشن منقضی میشود و شما ۳ دلار سود میکنید اما در صورتی که قیمت سهم بالاتر از ۵۵ دلار برود، باید دارایی را با قیمت معین به خریدار تحویل دهید.
فروش پوت آپشن (Selling Puts)
این استراتژی زمانی استفاده میشود که انتظار دارید قیمت دارایی پایه افزایش یابد یا در همان سطح باقی بماند. فروش Put Option به معنای قبول الزام خرید دارایی با قیمت مشخص از خریدار است. یکی از مهمترین مزایای فروش پوت آپشن، کسب درآمد اضافی ازطریق دریافت پریمیوم است. مزیت بعدی، ریسک کمتر در بازار صعودی است. این بدان معناست که اگر قیمت دارایی افزایش یابد، آپشن منقضی میشود و سود ناشی از دریافت پریمیوم را کسب میکنید.
فرض کنید قیمت فعلی سهمی ۵۰ دلار است، و شما یک Put Option با قیمت اعمال ۴۵ دلار میفروشید و ۲ دلار پریمیوم دریافت میکنید. اگر قیمت سهم، بالاتر از ۴۵ دلار باقی بماند، آپشن منقضی میشود و شما ۲ دلار پریمیوم را بهعنوان سود نگه میدارید اما در صورتی که قیمت سهم به زیر ۴۵ دلار برسد، شما باید دارایی را با قیمت ۴۵ دلار از خریدار بخرید و در نتیجه برای شما زیانبار باشد.
۵ استراتژی پیشرفته معاملات آپشن
۱. Covered Call
در این استراتژی، شما سهام را خریداری کردهاید و به طور همزمان یک کال آپشن روی آن میفروشید. معمولاً این استراتژی برای کسب درآمد از پریمیوم فروش آپشن به کار میرود. اگر قیمت سهام در حال افزایش است، شما از رشد آن سود میبرید و اگر قیمت سهام ثابت یا کمی کاهش یابد، پریمیوم فروش کال آپشن به شما سود میدهد. این استراتژی به شما کمک میکند که از یک پوزیشن سهام خود درآمد اضافی کسب کنید، به خصوص اگر پیشبینی شما این باشد که قیمت سهام به طور قابل توجهی افزایش نخواهد یافت. توجه داشته باشید که در صورت افزایش قیمت سهام، فراتر از قیمت استرایک آپشن، سود شما محدود خواهد بود.
فرض کنید، شما ۱۰۰ سهم از شرکت XYZ به قیمت ۵۰ دلار دارید. شما یک کال آپشن با قیمت استرایک ۵۵ دلار میفروشید. اگر قیمت سهام به ۵۵ دلار یا کمتر برسد، شما از سود افزایش قیمت سهام بهرهمند میشوید و پریمیوم فروش کال آپشن به عنوان درآمد اضافی برای شما باقی میماند اما اگر قیمت سهام بالاتر از ۵۵ دلار برسد، خریدار، آپشن را اجرا کرده و ممکن است با وجود دریافت پریمیوم، به ضرر شما منتهی شود.
۲. Protective Put
این استراتژی شامل خرید یک پوت آپشن (Put Option) روی سهامی است که شما قبلاً خریدهاید تا سرمایه خود را از کاهش شدید قیمت سهام محافظت کنید. هدف این استراتژی محدود کردن ضرر در هنگام افت شدید قیمت سهام است. با خرید پوت آپشن، شما حق فروش سهام در قیمت مشخص (استرایک) را دارید. مهمترین مزیت این استراتژی، هنگامی مشخص میشود که قیمت سهام به طور قابل توجهی کاهش یابد. در این حالت، قیمت فعلی بازار خیلی پایین است اما شما میتوانید دارایی خود را با قیمت بالاتر (قیمت استرایک) به فروشنده بفروشید.
توجه داشته باشید که هزینه خرید پوت آپشن میتواند سود شما را کاهش دهد. علاوه بر این، اگر قیمت سهام افزایش یابد، پریمیوم پوت آپشن به هدر خواهد رفت.
فرض کنید شما ۱۰۰ سهم از شرکت XYZ دارید به قیمت ۵۰ دلار خریداری کردهاید و سپس یک پوت آپشن با قیمت استرایک ۴۵ دلار میخرید. اگر قیمت سهام کاهش یابد و به ۴۰ دلار برسد، شما میتوانید سهام خود را با قیمت ۴۵ دلار به فروش برسانید و از ضرر بیشتر جلوگیری کنید.
۳. استرادل (Straddle)
در این استراتژی، شما به طور همزمان یک کال آپشن (Call Option) و یک پوت آپشن (Put Option) با همان قیمت استرایک و تاریخ انقضا خریداری میکنید. این استراتژی زمانی کارایی دارد که شما پیشبینی کنید که قیمت دارایی به شدت نوسان خواهد داشت، اما نمیدانید که در کدام جهت. این استراتژی به شما این امکان را میدهد که از هر دو جهت نوسانات بازار سود ببرید.
مهمترین مزیت این استراتژی در این است که امکان کسب سود در بازار پرنوسان را فراهم میکند. توجه داشته باشید در صورتی که قیمت دارایی تغییر زیادی نکند، شما ممکن است هزینه پریمیوم برای هر دو آپشن (کال و پوت) را از دست بدهید.
فرض کنید، شما یک کال آپشن و یک پوت آپشن با قیمت استرایک ۵۰ دلار و تاریخ انقضا یک ماهه خریداری میکنید. اگر قیمت سهام به ۶۰ دلار برسد، کال آپشن سود میدهد اما در صورتی که، قیمت به ۴۰ دلار برسد، پوت آپشن سود میدهد.
۴. استرنگل (Strangle)
این استراتژی مشابه استرادل است، با این تفاوت که در این استراتژی شما یک کال آپشن (Call Option) و یک پوت آپشن (Put Option) با قیمتهای استرایک مختلف خریداری میکنید. همانند استرادل، هدف این استراتژی، کسب سود از نوسانات شدید قیمت است، اما در اینجا قیمت استرایک آپشن ها متفاوت است. توجه داشته باشید که بازار برای کسب سود، باید نوسان زیادی داشته باشد تا شما از هر دو جهت سود کنید.
فرض کنید که شما یک کال آپشن با قیمت استرایک ۵۵ دلار و یک پوت آپشن با قیمت استرایک ۴۵ دلار خریداری میکنید. اگر قیمت سهام به ۶۰ دلار برسد، کال آپشن سود میدهد و اگر قیمت به ۴۰ دلار برسد، پوت آپشن سود میدهد.
مدیریت ریسک در معاملات آپشن
معاملات آپشن، به دلیل ساختار پیچیده و احتمال نوسانات زیاد، ذاتاً پرریسک هستند. از مهمترین روشهای مدیریت ریسک در معاملات آپشن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
*تعیین حد ضرر (Stop-Loss)
برای هر معامله، حداکثر زیانی که میتوانید تحمل کنید را مشخص کنید. مثلاً اگر آپشنی را به قیمت ۵ دلار خریدهاید، ممکن است تصمیم بگیرید که اگر ارزش آن به ۳ دلار کاهش یافت، معامله را ببندید.
*اندازهگیری ریسک
قبل از انجام معامله چه از سمت خریدار و چه از سمت فروشنده، مقدار پریمیومی را به عنوان حداکثر زیان ممکن در نظر بگیرید. همچنین بررسی کنید که تغییرات قیمت دارایی پایه چگونه بر ارزش آپشن تأثیر میگذارد.
*تنوعبخشی
تمام سرمایه خود را در یک نوع آپشن یا دارایی سرمایه گذاری نکنید. توجه داشته باشید که تنوعبخشی بین آپشن های مختلف (مثلاً کال و پوت) و داراییهای متفاوت میتواند ریسک کلی شما را کاهش دهد.
*استفاده از استراتژیهای ترکیبی
استراتژیهایی مانند Covered Call میتواند ریسک را محدود کنند، چون در این استراتژیها، میزان سود و ضرر محدود خواهد بود.
*توجه به زمان انقضا آپشن
نزدیک شدن به تاریخ انقضای آپشن میتواند نوسانات را افزایش دهد. از خرید آپشن هایی که تاریخ انقضای بسیار نزدیک دارند پرهیز کنید مگر اینکه کاملاً مطمئن باشید.
*بررسی نسبت ریسک به ریوارد (Risk/Reward Ratio)
برای هر معامله، نسبت ریسک به ریوارد را محاسبه کنید. این نسبت نشان میدهد که برای هر واحد ریسک چقدر سود بالقوه وجود دارد.
جمعبندی
معاملات آپشن یا قرارداد اختیار معامله یکی از ابزارهای پیچیده و در عین حال سودآور بازارهای مالی است. این ابزار به سرمایهگذاران اجازه میدهد تا با استفاده از استراتژیهای مختلف، ریسکهای خود را مدیریت کرده و سود بیشتری کسب کنند. توجه داشته باشید که معاملات آپشن برای افرادی که به دنبال کسب سود از بازارهای متلاطم هستند، بسیار جذاب است.
در این مقاله، با مفاهیم پایه معاملات آپشن، انواع آن شامل کال آپشن (Call Option) و پوت آپشن (Put Option)، نحوه اعمال این قراردادهای آپشن و اصطلاحات کلیدی مانند قیمت اعمال اختیار، تاریخ انقضا و… پرمیوم آشنا شدیم. همچنین، تفاوتهای اساسی میان معاملات نقدی و آپشن ها بررسی کردیم و با ۵ استراتژی حرفهای در این بازار آشنا شدید.
در معاملات آپشن، هر دو طرف معامله (خریدار و فروشنده) نقش متفاوتی برعهده دارند و این تفاوتها تأثیر زیادی بر استراتژیهای مورد استفاده در این نوع معاملات دارد. با توجه به این که افراد باتجربه، معاملات آپشن انجام میدهند، افراد تازه کار بهتر است قبل از شروع معاملات خود، دانش خود را در این زمینه افزایش داده و استراتژیهای مختلف را بهطور دقیق ارزیابی کنند.
در نهایت، همانطور که در این مقاله اشاره شد، آشنایی کامل با نحوه خرید و فروش آپشن ها به شما کمک میکند تا بهطور مؤثری از این ابزار مالی در راستای اهداف سرمایهگذاری خود استفاده کنید.
سؤالات متداول درباره معاملات آپشن چیست؟ همه چیز درباره معاملات آپشن
۱. پرمیوم چیست؟
پرمیوم مبلغی است که خریدار آپشن در زمان خرید به فروشنده پرداخت میکند. توجه داشته باشید که پرمیوم همیشه به فروشنده تعلق دارد و این مبلغ، ریسکی که فروشنده در معاملات آپشن میپذیرد را جبران میکند. به همین دلیل، فروشندگان آپشن در شرایطی که آپشن بیارزش منقضی شود، از این درآمد بهرهمند میشوند.
۲. آیا به خریدار پرمیوم تعلق میگیرد؟
خیر، خریدار هیچوقت پرمیوم (Premium) دریافت نمیکند. پرمیوم مبلغی است که خریدار آپشن به فروشنده آپشن پرداخت میکند و غیرقابل بازگشت است، حتی اگر خریدار تصمیم بگیرد آپشن را اجرا نکند.
۳. قیمت اعمال اختیار (Strike Price) چیست؟
قیمت استرایک، قیمت مشخصی است که در آن خریدار یا فروشنده میتواند دارایی را خریداری کرده یا به فروش برساند.
۴. تاریخ انقضا (Expiration Date) در معاملات آپشن چیست؟
تاریخ مشخصی است که آپشن منقضی میشود و بعد از آن دیگر قابل استفاده نخواهد بود.
۵. اجرای آپشن (Option Exercise) چیست؟
منظور از اعمال قرارداد آپشن، فرآیند استفاده از حق خرید یا فروش دارایی پایه (مثل سهام یا ارز) مطابق با شرایط قرارداد آپشن است. وقتی که یک سرمایهگذار حق خود را برای خرید (در Call Option) یا فروش (در Put Option) دارایی استفاده میکند، به این عمل اعمال قرارداد آپشن یا Option Exercise گفته میشود.